BRČANSKE STARINE: NOT BENE (NE ZABORAVIMO)

Brčko je, svojevremeno,imalo sedam mezarja od kojih je danas u funkciji samo dva i to: Donje ili staro i Gornje ili novo mezarje.

Zemlju za ova mezarja je Islamskoj zajednici poklonila obitelj Kučukalić.

Najstarije muslimansko mezarje nalazilo se u krugu Atik-Savske džamije i datira još iz 1600. godine. Plac mezarje je oduzet džamiji kada se gradila brčanska „Zelena pijaca“ a potom kada se gradio i restoran „Dva ribara“. Poslije ovih oduzimanja placevau krugu džamije ostalo je samo nekoliko mezara. Na tom najstarijem brčanskom mezarju još su se mogli vidjeti nišani iz 1703. godine, preračunato sa Hidžretskog računanja vremena. Naravno, govorim o nišanima koji su stali u džamijskom dvorištu do 1992. godine a vjerujem da je bilo još starijih koji su povađeni kada se gradila „Zelena pijaca“ i restoran „Dva ribara“. Ovi povađeni nišani su bili od neprocjenjive kulturno-historijske i arheološke vrijednosti za musimanski narod a kojima se izgubio svaki trag jer su odnešeni na nepoznate lokacije.

Drugo po starini brčansko mezarje se nalazilo u krugu Tuzlanske džamije drvenije, koja se nalazila na mjestu današnje stambeno-poslovne zgrade „Kifla“, koje je prekopano oko 1717-1718. godine.

Treće po starini mezarje nalazilo se u krugu Džedid ili Bijele džamije. Svojevremeno je džamija imala oko 9 hiljada kvadratnih metara placa, tako da je mezarje zauzimalo prostor gdje se danas nalazi stambeno poslovna zgrada Brčacima znana kao „Vulkan“, zatim na prostoru dijela Musale i u samom užem krugu Džedid-Bijele džamije. I ovo mezarje je prekopavano u nekoliko navrata da bi se, na kraju, džamijski plac sveo na oko 1400 metara kvadratnih. Tako je na kraju u krugu džamije ostalo samo nekoliko mezara koji su prekopani u julu 1992. godine.

Četvrto mezarje nalazilo se u krugu Varoške ili hadži Dizdara džamije. Dio mezarja prekopan je kada se izgrađivala zgrada Trgovačke akademije 1883. godine. Ostali dio mezara prekopan je kada je porušena džamija 1956. godine.

Peto brčansko mezarje nalazilo se u krugu džamije Kolobarske drvenije ili Hadži Pašine džamije. I ovo mezarje doživjelo je sudbinu ostala četiri brčanska mezarja jer je i ono prekopano kada se pravila zgrada Antituberkuloznog dispanzera a kasnije i Doma zdravlja 1971. godine.

Šesto i sedmo mezarje još su u funkciji. Na Donjem ili Starom mezarju među najstarijim nišanima su oni iz 1878. godine, uglavnom Brčaka koji su poginuli u borbama protiv austrougarskih okupacionih trupa koje su pokušale ući u Brčko. Na nišanima tih Brčaka uklesane su sablje i kubure.

Na gornjem ili Novom mezarju nalaze se, između ostalih, mezari starih brčanskih obitelji Kučukalić, među kojima je i mezar Alijage Kučukalića, zatim obitelji Kantardžić, Slomić, Mujanović, Mehmedagić itd. Jedan dio placa na Gornjem mezarju određen je za ukop nevino ubijenih brčanskih civila 1992.-1995. godine.

( Iz historije Brčkog )

dzematrahic.ba